Làm gì khi thấy mình chưa đủ giỏi?
Khi bạn nhận thấy mình chưa đủ giỏi, hãy chấp nhận điều đó nhưng đồng thời cũng gieo vào tâm trí một khát vọng vươn lên: Tôi sẽ tiến bộ thêm mỗi ngày.
Trong mục phê duyệt thành viên của cộng động On Writing Daily có một câu hỏi: Bạn sợ gì khi viết? Và bạn biết không, một trong những câu trả lời phổ biến nhất chính là “sợ mình chưa đủ giỏi" hoặc “sợ mình viết chưa hay”.
Khi chỉ viết cho riêng mình, viết những điều mình muốn, bản thân tự đọc, mọi thứ dường như dễ dàng hơn. Nhưng từ thời điểm muốn “bước ra ánh sáng", muốn công khai những gì mình viết, chúng ta có xu hướng tự đánh giá mình nhiều hơn: ý tưởng này có vẻ nghèo nàn, câu này dài dòng quá, đoạn văn này chưa trôi chảy, bài viết chưa đủ lôi cuốn,…Không những thế, chúng ta bắt đầu so sánh bài viết của mình với bài viết của những người khác, thậm chí là đặt mình với những cây viết kỳ cựu, những tác giả nổi tiếng và tự đánh giá bản thân yếu kém. Có thể, cảm giác mình chưa đủ tốt hay việc tự phán xét khắt khe với bản thân là tâm lý chung của những người làm sáng tạo, trong đó có người viết, nhưng nó không nên là điều ngăn cản bạn viết và trở thành một cây viết tự do.
Vậy, chúng ta có thể làm gì để trấn áp và vượt qua nỗi sợ này?
Hãy thay đổi suy nghĩ “mình chưa đủ tốt" thành “mình sẽ tiến bộ"
Khi bạn nhận thấy mình chưa đủ tốt, hãy chấp nhận điều đó nhưng đồng thời cũng gieo vào tâm trí một khát vọng vươn lên: Tôi sẽ tiến bộ mỗi ngày.
Một đoạn trích trong audiobook The Inner Game of Tennis của Timothy Gallwey có nội dung thế này:
Khi chúng ta gieo một hạt giống hoa hồng xuống đất, chúng ta nhìn thấy nó nhỏ bé nhưng không hề đánh giá nó là “không rễ, không cành". Ngược lại, chúng ta chăm sóc nó, cung cấp cho nó đủ nước và dinh dưỡng. Khi hạt giống nảy mầm vươn lên khỏi mặt đất, chúng ta cũng không hề chê bai nó là cành cây mảnh mai, chậm lớn. Rồi khi cây trưởng thành và ra nụ, chúng ta cũng không hề chê nụ hoa mãi chẳng nở. Chúng ta quan sát, cung cấp những gì cây hoa cần trong mỗi giai đoạn phát triển của nó và hân hoan nhìn nó lớn lên mỗi ngày. Cây hoa hồng vẫn là cây hoa hồng từ khi còn là một hạt giống cho đến khi lớn lên, nở hoa rồi tàn lụi. Nhưng trong mỗi giai đoạn phát triển, nó đã luôn sử dụng hết tiềm năng của mình để lớn lên.
Mình nhận ra, hành trình viết lách cũng như quá trình phát triển của cây hoa hồng kia. Chúng ta cần nhận thức rõ mình là ai, đang ở đâu, đồng thời luôn trau dồi để phát triển đến cấp độ tiếp theo.
Có thể bạn chưa đủ tốt ở thời điểm này, nhưng không có nghĩa là sẽ mãi mãi như thế.
Có thể bài viết này chưa hay nhưng không phải tất cả những gì chúng ta viết ra đều không đáng đọc.
Có thể bạn chỉ đang ở vạch xuất phát, nhưng con đường ở phía trước, chúng ta có thể tiến lên
Bạn cảm thấy mình chưa đủ tốt và lấy đó làm cột mốc để thay đổi và giỏi hơn mỗi ngày hay bỏ cuộc ngay từ đầu, điều đó được quyết định bởi chính tư duy của bạn. Vì vậy, hãy thay đổi suy nghĩ “mình chưa đủ tốt" thành “mình sẽ tiến bộ", bạn sẽ thấy sự thôi thúc phải hành động ngay từ bên trong.
Viết và viết mỗi ngày
Bạn đang đứng trước một ngã ba. Con đường thứ nhất là tự phán xét mình chưa đủ giỏi. Con đường thứ hai là luyện viết có chủ đích. Hãy nghĩ xem, con đường nào sẽ giúp bạn viết tốt hơn?
Thật ra ai cũng biết câu trả lời, nhưng suy nghĩ mơ hồ "mình chưa đủ tốt" như thể một tảng đá lớn tạo nên sức ì cho mỗi cây viết. Để vượt qua thì trước hết chúng ta cần xác định rõ mình chưa đủ tốt ở điểm nào.
Bạn đang mất quá nhiều thời gian để hoàn thành một bài viết?
Bạn không biết cách tìm kiếm ý tưởng?
Bạn trình bày dài dòng và không có trọng tâm?
Bạn triển khai câu văn, đoạn văn không hấp dẫn?
…
Sau khi biết mình chưa tốt ở đâu, hãy lên kế hoạch luyện tập để cải thiện. Chắc hẳn bạn đã nghe về quy tắc 10.000 giờ trong cuốn Outliers của Malcolm Gladwell, theo đó, chìa khóa để trở thành đẳng cấp thế giới trong bất kỳ lĩnh vực nào là thực hành một nhiệm vụ cụ thể trong ít nhất 10.000 giờ. Vấn đề quan trọng không nằm ở chi tiết 10.000 giờ, nó nằm ở sự lặp lại các nhiệm vụ. Và đối với người viết, để trở nên giỏi hơn, không cách gì tốt hơn việc viết mỗi ngày.
Bạn có thể chia nhỏ mục tiêu của mình thành các cấp độ khác nhau: dễ, trung bình, khó và luyện tập liên tục. Chẳng hạn, bạn mất cả ngày để hoàn thành bài viết và muốn cải thiện điều đó, hãy đặt các mục tiêu rèn luyện như sau:
Bạn có thể làm tương tự với những vấn đề khác trong viết lách. Mỗi thành tích, mỗi mục tiêu bạn đạt được chính là một cột mốc trên con đường rèn luyện của bạn. Số lần rèn luyện cần thiết để đạt được mục tiêu có thể phụ thuộc vào xuất phát điểm, hoàn cảnh, kinh nghiệm, sự tiếp thu đào tạo của bạn, … Nhưng quan trọng là hãy giải phóng bản thân khỏi những suy nghĩ mình chưa đủ tốt, chưa đủ giỏi và bắt tay vào viết lách mỗi ngày ngay từ hôm nay.